Actividade 58: Primeiras civilizacións

 CIVILIZACIÓNS ANTIGAS

 Os primeiros testemuños escritos referentes á práctica da medicina áchanse en Mesopotamia, ao redor do ano 3000 a. C. A partir deste intre prodúcese na conca do Mediterráneo o florecemento, interacción e ocaso sucesivos de numerosas culturas, sendo esta unha época na que as ciencias e as artes alcanzaron un desenvolvemento paralelo aos logros económicos e políticos das distintas culturas. De forma paralela desenvolvéronse outras culturas en rexións moi afastadas (China, India ...). Aínda que practicamente todas as culturas realizaron achegas á ciencia médica.

As civilizacións de India e China representan dúas culturas milenarias, dúas civilizacións que alcanzaron un alto nivel de desenvolvemento e unha complexa organización política, económica e social.

La India:

 1. Orixe: A orixe da civilización india relaciónase coa aparición da poboación do val do  indo, quen habitou o sur do continente Asiático entre os anos 3300 e 1300  a. C., converténdose así, nunha das máis importantes civilizacións da época.

2. A Formación do Estado: A civilización do val do  indo caracterizábase por estar organizada en clans e basear o poder político na xefatura de guerra. Con todo, esta verase exposta a unha serie de invasións que irán transformando significativamente a vida e organización das mesmas. Os primeiros en facelo foron as tribos arias, quen a través da superioridade militar lograron someter á poboación local, transformando a sociedade por medio dunha profunda  ideologización relixiosa. Desta maneira constitúese plenamente un sistema monárquico e unha xerarquía social baseada en castes. Co paso do tempo, esta civilización padece ademais, outras importantes invasións protagonizada polos persas, os gregos, os  mongoles de relixión musulmá e finalmente os ingleses.

3. Estrutura Político- Social: Na civilización India existiu, a partir do período  védico tardío, un sistema monárquico de sucesión  dinástica, liderado polo rei e a nobreza. Este caracterizouse por un sistema de castes, onde a pirámide social era  liderada polos  brahmanes, estes eran sacerdotes e ademais de ser líderes espirituais ocupaban un importante poder político. Máis abaixo atopábanse os  kshatriyas, quen era os guerreiros e os gobernantes, seguíanlles os  vaishyas, entre os que estaban os artesáns e comerciantes. Logo estaban  os  sudras, campesiños e traballadores. Finalmente, Por fóra do sistema de caste atopábanse os  parias, quen ao ser considerados menos que humanos, eran relegados aos traballos de maior deshonra dentro da sociedade.  

4. Estrutura Económica: A produción organizábase baixo o que se coñece como modo de produción asiático, este caracterizábase por conter tanto elementos do  esclavismo como elementos feudalismo, é dicir, consistía na existencia de aldeas autosuficientes cuxos integrantes son donos, colectivamente, dos seus instrumentos e sobre todo das súas terras de labor. Estas comunidades entregan colectivamente determinada cantidade de bens ou traballo a outro sector social superior. Doutra banda, a principal actividade económica era agricultura, producían trigo e cebada, ademais de sésamo, legumes e  melones; tamén se fabricaba algodón e ladrillos cocidos que eran os principais obxectos de comercio. Este último realizábase por medio do  trueque, sobre todo cos pobos do Asia central, con quen estableceu importantes redes comerciais.

5. Decadencia: Co inicio do expansionismo xeográfico europeo, varias nacións europeas emprenden viaxes ao continente asiático, en busca de establecer redes comerciais coas súas respectivas nacións. Así a partir do século  XVI, varias potencias europeas como Portugal, Países Baixos, Francia e Reino Unido estableceran postos comerciais en territorio indio. Estes, aproveitándose dos conflitos internos, van ir tomando progresivamente o control do territorio. Inglaterra será quen tome maior vantaxe da situación, de tal maneira, que para 1856 gran parte da India atopábase baixo o control da compañía británica das indias orientais. Con todo, logo de conflitos políticos que ameazaron o control da compañía sobre o territorio (o motín de  Cipayo), a India pasou a control directo da coroa Británica.

6. Legado: Na India elabóranse as primeiras prensas de roupa de algodón,  ademais, de que deste territorio, é de onde proveñen moitas herbas e condimentos que hoxe son utilizados en gran parte do mundo, tales como, a albáfega, o anís, o  curry, as  alcaparras e a  canela. Tamén logrou influenciar  espiritualmente a outras latitudes, a través de relixións como a  Budismo e o  hinduismo,  que se lograron estender cara a outras partes do mundo.

China:

1. Orixe: A orixe da civilización China remóntase a miles de anos atrás, cando aparecen as primeiras agrupacións humanas que irán asentándose nas proximidades da conca do río amarelo, provenientes de Mongolia e da parte central do continente asiático. 

2. Formación do Estado: Estes primeiros pobos que ocuparon o que hoxe é o territorio Chinés, fóronse convertendo gradualmente nunha comunidade de clans. Da mesma maneira, progresivamente pasaron de ser cazadores e  recolectores a ser agricultores. O desenvolvemento da agricultura e a gandería, fixo posible a aparición de formas individuais de propiedade e con iso foron adquirindo formas  máis complexas e  jerarquizadas de organización social. China convértese así nunha sociedade  dinástica. A primeira dinastía da que se teñen evidencias históricas é a  Shang, que gobernou entre os anos 1766 e 1027 a.  C. Esta localizouse no val do  rio amarelo, coa intención de aproveitar a auga para obter mellor rendemento agrícola e para que ao mesmo tempo servíselles aos reis como un espazo estratéxico con fins militares.

A Dinastía  Shang sería desprazada polos  Zhou. Durante a dinastía  Zhou, a poboación foise estendendo gradualmente ao longo do territorio, formando así diferentes cidades. Foi tanto o crecemento do territorio, que cada vez se foi facendo máis difícil a súa completa dominación por parte dos  Zhou. Por esta razón, estes deciden delegar a autoridade en varios  vasallos, os cales tiñan ao seu encargo gobernar sobre a cidade e os seus arredores. Isto trouxo como consecuencia que en China formásense Estados de tipo feudal. Co paso do tempo estes  vasallos fóronse facendo cada vez mais autónomos, chegando ao momento de que algúns deles rebeláronse ante o goberno dos  Zhou, que termina por desaparecer facendo que China divídase en sete poderosos Estados autónomos.

Cara ao ano 300 a.  C. comeza en China un proceso de unificación territorial tras a figura militar da Dinastía Quin. Así o líder  Qui  Shi  Huang comeza atacar aos demais reinos para ampliar o seu territorio e esas guerras van orixinar  a unificación de chinesa e polo tanto, que ese territorio volva ser gobernado por un só rei, que se proclama emperador e crea o primeiro imperio chinés. 

3. Estrutura Político-Social: Existía unha monarquía  dinástica dirixida polo emperador, quen era o gobernante supremo do territorio. Este percibía tributos e era mantido polas clases sociais menos privilexiadas. Máis abaixo na pirámide social estaba a nobreza militar, na súa maioría parentes do emperador que ocupaban os máis altos cargos no exército. A estes seguíanlles os gobernadores, que eran designados polo rei e que ademais mantiñan os seus cargos  hereditariamente. Logo atopábanse os sacerdotes e por baixo as clases menos privilexiadas.

4. Estrutura Económica: Na antiga China viviuse baixo o que se coñece como modo de produción asiático, pero a diferenza de India, con maiores elementos feudais que  esclavistas. Isto debido a que as autoridades estatais eran quen dirixía a agricultura, planificando o traballo no campo de acordo ás necesidades imperiais. A principal actividade económica foi a agricultura, destacándose na produción de trigo, cebada e arroz.

5. Decadencia: O final do imperio Chinés chegou coa desaparición das dinastías,isto produciuse dentro do contexto mundial do expansionismo xeográfico Europeo, que se xerou entre outras cousas, pola necesidade de Europa de establecer redes nas que poder comercializar os froitos da crecente industrialización. Desta maneira, no ano 1840 prodúcese a guerra do  opio entre China e Gran Bretaña, conflito que se estendería por dous anos e que finalizará coa firma do tratado de  Nanking. Este tratado cedía Hong Kong a Gran Bretaña e  abría ao comercio internacional cidades como  Guangzhou. Tempo despois, estala outra nova guerra do  opio., que trae consigo a firma un novo tratado moi vantaxoso para as potencias europeas. Finalmente en 1911 a dinastía  Quing é derrocada pola liga republicana revolucionaria, acabando así o reinado dos “fillos do ceo”.

6. Legado: A cultura Chinesa foi a creadora de moitos dos grandes inventos da humanidade. A eles débeselles a fabricación do papel, a invención do compás e a imprenta,  a creación da seda, as porcelanas e as artes marciais. Ademais da invención do  ábaco, instrumento moi importante para o desenvolvemento das matemáticas.  

O antigo Exipto:

Os corpos  momificados, pinturas murais e xeroglíficos, mostráronnos que os antigos exipcios sufrían as mesmas afeccións que padecemos hoxe en día. Tamén nos ensinaron algunhas das prácticas  ortopédicas daquela época. Acháronse  férulas en  momias, fabricadas con bambú, cana, madeira ou cortizas de árbores e almofadadas con lenzo. Así mesmo existen probas do uso de muletas, sendo o testemuño máis antigo do uso dunha muleta un gravado realizado no ano 2.830 a. C. na entrada da tumba de  Hirkouf.

Por outra banda, en varios papiros médicos do Antigo Exipto,  Ramesseum (1900 a. C.),  Kahoum (1850 a. C.) e fundamentalmente nos papiros de  Ebers, de  Hearts e de  Edwin Smith (1600 a. C.), atópanse citas sobre prácticas relacionadas coas lesións  musculoesqueléticas. No papiro de  Ebers (1500 a. C.) faise referencia a distintos tipos de  reumatismos. O papiro de  Hearts (1550 a. C.) ofrece varios casos clínicos con detalles sobre fracturas de membros e  mordeduras  ponzoñosas.

Quizais a principal fonte do noso coñecemento sobre as prácticas dos antigos exipcios proceda dun papiro, roubado dunha tumba en 1.862. Posteriormente ese papiro foi vendido a un  egiptólogo americano chamado  Edwin Smith, polo que se lle coñece como o papiro de  Edwin Smith. Está redactado en escritura  hierática e o seu autor é descoñecido, pero pénsase que foi  Imhotep, médico, arquitecto,  astrólogo e primeiro ministro. O papiro describe 48 casos clínicos de traumatismos e comentarios sobre o seu tratamento e prognóstico, incluíndo a redución dunha  luxación de mandíbula, os signos de lesións  espinales, o tratamento dunha fractura de clavícula así como os signos e tratamento doutras fracturas.