Actividade 42: Darwin y Wallace (2ª parte)

 O aniversario da teoría da evolución adoita celebrarse o 24 de novembro, día no que Darwin publicou o seu libro “A orixe das especies” (1859). Con todo, esta visión da historia obvia unha data aínda máis importante para entender como se xestou a teoría da evolución. O 1 de xullo de 1858, na Sociedade  Linneana de Londres presentouse un resumo dunha teoría da selección natural; os seus autores eran Charles Darwin e Alfred  Russel Wallace, e con ela explicaban a evolución das especies. Ese día naceron a bioloxía e o  evolucionismo modernos.

 A evolución non foi unha ocorrencia xenial e solitaria de Darwin. A idea levaba case un século flotando no ambiente científico.  Linneo,  Lamark, Erasmus Darwin (avó de Charles) e outros grandes científicos habían  teorizado acerca do que por entón se chamaba transmutación das especies. Pero a sociedade  victoriana rexeitaba esa e outras ideas revolucionarias, que suxerían explicacións non teolóxicas para a disposición dos continentes, a natureza do intelecto humano ou as orixes mesmos da vida.

 Á conclusión da súa soada viaxe no  Beagle, en outubro de 1836, o mozo Charles Darwin (1809-1882) foi acollido por esa elite científica  victoriana. Por aquel entón xa tiña bastante clara a súa teoría da evolución, e sabía as bochas que levantaría. Ese temor foi unha das claves que atrasou a publicación da teoría. Tiveron que pasar máis de 20 anos ata que en xuño de 1858, un Darwin xa na madurez recibiu unha carta de Alfred  Russel Wallace (1823-1913). Aquel mozo, que estaba no medio dunha expedición naturalista no arquipélago  malayo, chegara de maneira independente á mesma conclusión: a selección natural como mecanismo que determina a adaptación e  especiación dos seres vivos, á marxe da influencia divina. Un Wallace, humilde e case inxenuo escribiu a Darwin entón para que lle dese a súa opinión e, se o vía pertinente, enviase o resumo das súas ideas ao eminente  geólogo Charles Lyell.

 Darwin, ata entón reticente a publicar a súa teoría, decidiuse a facelo. Así, el e o seu círculo de científicos achegados organizaron un documento conxunto para ser lido na seguinte reunión da Sociedade  Linneana, aínda que ningún dos dous puido asistir. Wallace estaba aínda en Malaisia e Darwin estaba de loito, pola morte do seu fillo de 19 meses de idade tan só tres días antes.

 Aquel día marca un antes e un despois na historia da bioloxía. Pero o artigo conxunto de Darwin e Wallace non causou unha sensación inmediata. O propio Wallace decatouse diso moito despois, cando “A orixe das especies” xa fora publicado e desatouse o esperado escándalo. Pero lonxe de considerar que o máis famoso e veterano naturalista apropiouse da súa idea, Wallace foi un dos grandes defensores das ideas de Darwin. Tanto é así que nos anos 1930, cando rexurdiron as ideas da evolución coa forza que hoxe posúen, “ Darwinismo” (1889) escrito polo propio Wallace era a versión máis recente e completa escrita sobre o  evolucionismo e o título de referencia.

As circunstancias da época e a idiosincrasia persoal de cada un fixeron que Darwin pasase á historia pola porta grande e que, en cambio, o nome de Alfred  Russel Wallace non figure nos libros de primaria, nin en placas en rúas, parques e prazas. Non, polo menos, ata o día de hoxe.

É  archiconocido como Charles Darwin intuíu a idea da selección natural tras examinar as diferentes especies de  pinzones das illas  Galápagos, recollidos nunha escala da viaxe do  Beagle. Reivindicamos aquí a Wallace, contando como chegou pola súa conta á mesma idea:

Coa escusa da recolección de  especímenes para os coleccionistas de Inglaterra, Wallace pasou 8 anos no que sería un das maiores viaxes de descubrimento do século  XIX. Primeiro deu conta das estrañas  subespecies de orixe asiática das illas máis occidentais do arquipélago  malayo; logo, da súa ausencia nas illas orientais, onde con todo aparecen estrañas especies de orixe australiana. Intuíu así dúas familias de animais pertencentes a dous continentes ben diferenciados separados por fosas mariñas (a chamada liña de Wallace) que, de feito estiveron no seu día unidos ao que agora son centos de illas illadas. Intuíu tamén que este illamento diferenciara ás especies. E ademais, ante a inmensa cantidade destas catalogadas, observou unha continuidade entre todas elas, un parentesco. Deduciu así non só unha teoría da evolución, senón os mecanismos e efectos que a rexen e, o que é máis, enmarcouna dentro dunha nova maneira de entender a xeografía: Wallace é o pai da  biogeografía. 

Segundo Darwin, a evolución das especies fai que un individuo adáptese ao medio, co que atopamos que o mellor adaptado é o que sobrevive.